«آمایش سرزمین» رسیدن به مطلوب‌ترین توزیع ممکن جمعیت توسط بهترین شکل توزیع فعالیت‌های اقتصادی و اجتماعی در پهنه‌ی سرزمینی است. این موضوع از دهه‌ی ۴۰ شمسی از دغدغه‌های اصلی سیاستگذاران کشور بوده و تلاش‌های مختلفی برای تحقق آن صورت گرفته است. در سال ۱۳۹۴ با تصویب ضوابط آمایش سرزمینی آموزش سلامت در شورای عالی انقلاب فرهنگی، وزارت بهداشت مکلف شد سند آمایش سرزمینی رشته‌های علوم پزشکی را تهیه کرده و نیاز کشور را به نیروی انسانی مورد نیاز در هر یک از این رشته‌ها مشخص نماید. رشته‌ی علوم تغذیه نیز از این امر مستثنی نبود و اخیراً گزارش آمایش سرزمینی آن تهیه و منتشر گردید. ضمن قدردانی از تلاش‌های تهیه کنندگان این گزارش، نقدهای جدی را بر آن وارد می‌دانم.
فارغ از ایرادات نگارشی فراوان که برازنده‌ی یک سند علمی نیست، اولین نکته‌ای که در گزارش خودنمایی می‌کند، عدم بهره‌گیری کافی از نظرات خبرگان و اساتید علوم تغذیه است. پشتوانه‌ی اصلی هر سند و گزارش علمی، خبرگان و صاحب‌نظرانی هستند که در تهیه‌ی آن مشارکت داشته‌اند. گزارشی که قرار است به امر مهمی چون نیازسنجی گرایش‌های رشته‌ی علوم تغذیه در مقاطع مختلف تحصیلی بپردازد، باید از نظرات طیف وسیعی از اساتید علوم تغذیه در دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور استفاده نماید. این در حالی‌ست که در تهیه‌ی این گزارش فقط سه نفر از اساتید MD-Ph.D تغذیه نقش داشته‌اند و در کمال تعجب از نظرات هیچ عضو هیئت علمی که تمام مقاطع تحصیلی خود را در رشته‌ی علوم تغذیه گذرانده باشد، استفاده نشده است.
اساتیدی که فقط چهار سال تحصیلات تخصصی در رشته‌ی تغذیه دارند، چگونه نسبت به اساتیدی که بیش از ۱۱ سال از عمر خود را در این رشته به تحصیل گذرانده‌اند، صاحب صلاحیت‌تر تشخیص داده شده‌اند؟ اساتیدی که حوزه‌ی فعالیت آنها تغذیه بالینی است، بر اساس کدام تخصص و تجربه در مورد گرایش‌هایی همچون «علوم بهداشتی در تغذیه»، «علوم تغذیه در بحران و حوادث»، «تغذیه ورزشی» و «سیاست‌های غذا و تغذیه» به نیازسنجی و ارائه پیشنهادت سیاستی پرداخته‌اند؟ حتی در حوزه‌ی تغذیه بالینی هم طبق مصوبه‌ی شورای عالی قطب‌های علمی وزارت بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان به عنوان قطب تغذیه بالینی کشور انتخاب گردیده است. چرا از نظرات هیچ یک از اعضاء هیئت علمی این دانشگاه در تهیه‌ی گزارش استفاده نشده است؟ از این گذشته پزشک بودن تهیه کنندگان گزارش مشخصاً منجر به ایجاد سوگیری در ارائه‌ی پیشنهادات شده، به طوری که این تصور را ایجاد می‌کند که اساساً این گزارش برای تئوریزه کردن تأسیس رشته‌ی «دستیاری تغذیه بالینی» در قالبِ ظاهری نیازسنجی تهیه شده است!
پیشنهاداتی همچون «کاهش ظرفیت دکتری علوم تغذیه به ۱۰ نفر در سال»، «پذیرش ۷۹۰ نفر پزشک متخصص تغذیه (MD-Ph.D) تا سال ۱۴۰۴»، «تأسیس رشته‌ی مقطع دستیاری تغذیه بالینی یا دوره‌ی تخصصی بالینی تغذیه»، «سپردن مسئولیت بخش تغذیه در بیمارستان‌ها به پزشکان» و عملاً محدودسازی کارشناسان تغذیه به آشپزخانه‌های بیمارستانی نمونه‌ای از سلطه‌ی گفتمان پزشک‌سالاری در این گزارش است. بیان گزاره‌هایی همچون «هیچ‌یک از نیروهای انسانی علوم تغذیه، دانش و مهارت ارائه‌ی درمان تغذیه‌ای و پوشش وظایف پزشکان تغذیه‌ای را ندارند» بدون آنکه هیچ فکت علمی برای اثبات این مدعا ارائه شود نیز در همین راستا قابل تفسیر است. از همه‌ی اعضاء خانواده‌ی علوم تغذیه‌ی ایران به ویژه اساتید و اعضاء محترم بورد تغذیه در وزارت بهداشت انتظار می‌رود که از کیان رشته در مقابل چنین دست‌اندازی‌هایی محافظت کنند و به دلیل آنکه که در تهیه‌ی این گزارش از نظرات هیچ‌یک از خبرگان و بزرگان رشته‌ی تغذیه استفاده نشده است، فعلا از تصویب آن در شورای گسترش دانشگاه‌های علوم پزشکی کشور جلوگیری نمایند.
یادداشت فوق در تاریخ 6 اردیبهشت‌ماه 1399 در وبسایت سلامت نیوز منتشر شده است.
آخرین نظرات کاربران
کسب عنوان دانشجوی برتر در جشنواره آموزشی دانشگاه
ساحل شایگان 1 سال قبلغذای امروز، آیندۀ ما را می‌سازد!
هادی 1 سال قبلکسب مقام کشوری در جشنوارۀ ملی اتا
مهرداد جوان 3 سال قبلسخنرانی در نشست تخصصی شورایاری‌ها و جوانان
میم.سین 3 سال قبلدانشنامهی تغذیه و رژیم درمانی
پروانه 7 سال قبلتقدیر خیریۀ قمر بنی هاشم (ع) از علی پزشکی
فاطمه 7 سال قبلافتخار آفرینی در جشنوارۀ نشریات دانشجویی
نیلوفر افشار 8 سال قبلکسب دو رتبۀ ممتاز در جشنوارۀ ملی نشریات
پریسا موحدی 8 سال قبلمصاحبۀ صدا و سیمای اصفهان با علی پزشکی
صالح شیری 8 سال قبل