در دنیای دیجیتال، تقریباً همه چیز را می‌توان به صورت آنلاین انجام داد. این منجر به ظهور مشاغل دیجیتال شده است؛ مشاغلی که عمدتاً یا کاملاً آنلاین هستند. کسب‌وکارهای دیجیتال به لطف مزیت‌های رقابتی که کانال‌های دیجیتالی مانند رسانه‌های اجتماعی، وب‌سایت‌ها، یادگیری ماشین، هوش مصنوعی، و... ارائه می‌دهند، امروزه در خط مقدم نوآوری قرار دارند. کسب‌وکار دیجیتال (Digital business) اصطلاحی است که برای توصیف نحوۀ انجام مشاغل در عصر دیجیتال استفاده می‌شود و تمام جنبه‌های کسب‌وکار – از بازاریابی و فروش گرفته تا توسعۀ محصول و عملیات – را در برمی‌گیرد. در مدل کسب‌وکار دیجیتال، یک شرکت محصولات یا خدمات خود را به صورت آنلاین به فروش می‌رساند. این را می‌توان از طریق یک وبسایت، برنامه، یا پلتفرم دیجیتال انجام داد. مدل کسب‌وکار دیجیتال تعداد شرکت‌های فعال را تغییر داده و فرصت‌های جدیدی را برای کسب‌وکارها ایجاد کرده تا به مشتریان خود دسترسی پیدا کنند.
کسب و کار دیجیتال چیست؟
کسب‌وکار دیجیتال از فناوری‌های دیجیتال برای ایجاد فرآیندها، محصولات، یا خدمات تجاری جدید یا بهبود یافته استفاده می‌کند. همچنین می‌توان آن را به‌عنوان کاربرد فناوری دیجیتال در تمام جنبه‌های عملیاتی یک شرکت – از تولید و توسعۀ محصول گرفته تا بازاریابی و فروش – تعریف کرد. یکی از ویژگی‌های کلیدی کسب‌وکارهای دیجیتال، داده‌محور بودن آن‌هاست. به این معنا که آنها برای تصمیم‌گیری در مورد اینکه در آینده چه کاری انجام دهند، به داده‌ها تکیه می‌کنند. این داده‌ها می‌توانند از منابع بسیاری از جمله مشتریان، کارمندان، و حسگرها به دست آیند. کسب‌وکارهای دیجیتال اغلب قادر به واکنش‌های سریع نسبت به تحولات هستند. این به این دلیل است که آنها می‌توانند از ابزارهای دیجیتال برای آزمایش سریع و ارزان ایده‌های جدید استفاده کنند. برای مثال، ممکن است از یک وبسایت یا برنامه استفاده کنند تا یک ویژگی جدید را با برخی از کاربران قبل از راه‌اندازی آن امتحان کنند. آنها همچنین اغلب ماهیت جهانی دارند؛ چون می‌توانند از طریق کانال‌های دیجیتالی مانند اینترنت به مشتریان خود در هر نقطه از جهان دسترسی پیدا کنند.
مزایای کسب‌وکارهای دیجیتال
کسب‌وکارهای دیجیتال دارای چندین مزیت هستند که آنها را برای مشاغل در دنیای امروزی جذاب می‌کند:
1- چابک بودن: فناوری‌های دیجیتال دائماً در حال تغییر و تحول هستند و یک کسب‌وکار دیجیتالی می‌تواند به سرعت با تغییرات بازار یا نیازهای مشتری سازگار شود. به طور کلی، کسب‌وکارهای دیجیتال چابک‌تر از کسب‌وکارهای سنتی هستند و می‌توانند سریع‌تر از آنها خود را با تغییرات وفق دهند. از سوی دیگر، کسب‌وکارهای سنتی اغلب ساختارهای سفت و سختی دارند که تغییر را برایشان دشوار می‌کند و زمانی که نیازهای بازار یا مشتری تغییر می‌کند، نمی‌تواند به سرعت با آنها انطباق یابند و در نتیجه، بازار خود را از دست می‌دهند.
2- مشتریان بیشتر: کسب‌وکارهای سنتی اغلب محدود به منطقۀ محلی خود هستند، اما کسب‌وکارهای دیجیتال می‌توانند از اینترنت برای جذب مشتریان در سراسر جهان استفاده کنند. دستیابی به مخاطبان بزرگتر می‌تواند به آنها کمک کند تا یک پایگاه مشتریان وفادار ایجاد کنند و بازارهای جدیدی برای محصولات یا خدمات خود بیابند. کسب‌وکارهای دیجیتال همچنین می‌توانند از رسانه‌های اجتماعی و دیگر ابزارهای دیجیتال برای ارتباط با مشتریان خود و ایجاد روابط استفاده کنند. این چیزی است که کسب‌وکارهای سنتی اغلب از آن محروم‌اند.
3- صرفه‌جویی در هزینه‌های سربار: کسب‌وکارهای دیجیتال اغلب نیازی به اجارۀ فضای اداری یا خرید تجهیزات گران‌قیمت ندارند. این می‌تواند در هزینه‌های دیگر مانند تبلیغات و بازاریابی صرفه‌جویی کند و از طرفی، پس‌انداز ایجاد شده از طریق قیمت‌های پایین‌تر به مشتریان منتقل شود. کسب‌وکارهای دیجیتال همچنین هزینه‌های جاری کمتری نسبت به کسب‌وکارهای سنتی دارند؛ چون اغلب نیازی به استخدام تعداد زیادی پرسنل یا پرداخت هزینه برای خرید یا اجارۀ مکان‌های گران‌قیمت ندارند. بنابراین، آنها می‌توانند محصولات و خدمات خود را با قیمت پایین‌تری نسبت به کسب‌وکارهای سنتی ارائه دهند و این باعث رقابت بیشتر میان آنها می‌شود.
4- گسترش آسان‌تر: یک کسب‌وکار دیجیتال می‌تواند آسان‌تر از یک کسب‌وکار سنتی گسترش یابد، چون کسب‌وکارهای دیجیتال اغلب نیازی به سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های جدید یا استخدام کارکنان بیشتر در حین رشد ندارند. آنها به سادگی می‌توانند از ابزارهای دیجیتال موجود خود برای دستیابی به مشتریان بیشتر استفاده کنند. کسب‌وکارهای سنتی اغلب برای بزرگتر شدن تقلا می‌کنند، زیرا نیاز به سرمایه‌گذاری در محل‌ها، تجهیزات، و کارکنان جدید دارند و همین می‌تواند مانع بزرگی برای رشد آنها ایجاد کند. بنابراین، کسب‌وکارهای دیجیتال می‌توانند سریع‌تر رشد کنند و کارآمدتر از کسب‌وکارهای سنتی به بازارهای جدید دست یابند.
رویکرد کسب و کار دیجیتال چگونه باید باشد؟
مشتری محوری: مشتری باید در مرکز تمام فعالیت‌ها، راهبردها، و فرآیندها باشد. تمرکز اصلی باید بر نیازها و خواسته‌های مشتری باشد تا برای آنها ارزش ایجاد کند.
داده‌محوری: داده به مثابه پادشاه است! تمام تصمیمات مهم باید بر اساس داده‌هایی که جمع‌آوری و تجزیه و تحلیل شده است، گرفته شود. این به تصمیم‌گیری بهتر با توجه به رفتار و روند مشتری کمک می‌کند.
چابکی: توانایی پاسخگویی سریع به تغییرات بازار و نیازهای مشتری برای موفقیت ضروری است. چابکی همچنین امکان آزمایش و نوآوری را فراهم می‌کند که برای رشد، نیاز است.
انعطاف‌پذیری و سازگاری: انعطاف‌پذیر و سازگار بودن مهم است. این به معنای تغییر سریع راهبردها، فرآیندها و حتی محصولات یا خدمات است تا نیازهای در حال تغییر مشتریان را برآورده کند.
نمونه‌هایی از کسب‌وکار دیجیتال
1- اوبر: این شرکت جایگاه خود را به عنوان یک کسب‌وکار دیجیتال تثبیت کرده، زیرا پلتفرمی ارائه نموده که مردم و رانندگان را در مقیاس وسیع از طریق اینترنت به هم متصل می‌کند. یک شرکت تاکسیرانی سنتی باید وسایل نقلیه داشته باشد و از آنها نگهداری کند و همچنین هزینه‌های استخدام و مدیریت کارمندان را برعهده بگیرد، اما یک کسب‌وکار دیجیتال چون اوبر با استفاده از پذیرش گستردۀ تلفن‌های همراه، این امکان را به مشتریان می‌دهد که یک تاکسی را به صورت آنلاین سفارش دهند.
2- نتفلیکس: نمونۀ خوبی از شرکتی است که از کسب‌وکار الکترونیکی به کسب‌وکار دیجیتالی روی آورده است. در ابتدا، نتفلیکس از فناوری برای مدیریت یک سیستم ارسال دی‌وی‌دی به افراد استفاده می‌کرد و تجربه‌ای راحت‌تر را ارائه می‌نمود، اما در نهایت شبیه به فروشگاه‌های اجارۀ فیلم بود. مشترکین عناوین فیلم و برنامه‌های تلویزیونی را از وبسایت نتفلیکس انتخاب می‌کردند و محصولات مورد نظر به‌صورت دی‌وی‌دی برای آنها ارسال می‌شد. چند سال بعد، نتفلیکس سرویس استریم خود را معرفی کرد که به مشتریان این امکان را می‌داد که فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی را به صورت آنلاین و بدون نیاز به دریافت دی‌وی‌دی تماشا کنند. توانایی دیدن فیلم‌ها و برنامه‌های تلویزیونی در هر زمان و مکان بدون دسترسی گسترده به اینترنت که امروزه اکثر مصرف‌کنندگان از آن بهره‌مند هستند، غیرممکن است.
3- دیزنی: این شرکت یکی از کسب‌وکارهای سنتی است که از فناوری دیجیتال به منظور افزایش تجربیات در پارک‌های موضوعی خود استفاده می‌کند. دیزنی دستبندهایی به نام MagicBand ساخته که از فناوری رادیو شناسه (RFID) جهت تبادل داده استفاده می‌کند. بازدیدکننده‌ها بعد از خرید اینترنتی بلیت می‌توانند یک روز خود را در پارک‌های دیزنی برنامه‌ریزی کنند؛ مثلاً مشخص کنند چه نمایش‌هایی را می‌خواهند ببینند، از کدام بازی‌ها استفاده کنند، و در چه رستوران می‌خواهند غذا بخورند. سپس دیزنی یک دستبند مجیک‌بند برای آنها می‌فرستد و مهمان‌ها می‌توانند از آن برای ورود به پارک، خرید غذا یا کالا، و رزرو جاذبه‌ها در زمان مورد انتظار استفاده کنند. این دستبند همچنین کاربردهایی مانند کلید اتاق هتل، ابزار ذخیره‌سازی عکس، و مهم‌تر از همه ورود بدون ایستادن در صف دارد و به مشتریان امکان می‌دهد از دنیای جادویی دیزنی لذت ببرند، بدون اینکه در صف‌های طولانی بایستند. آنها حتی می‌توانند تنها با تکان دادن دستی که مجیک‌بند به آن بسته شده و به کارت اعتباری آنها متصل است، از دیزنی یادگاری یا غذا بخرند.